1. Bepalend voor het beeld van de omgeving en 2. Cultuurhistorisch waardevol
Dit is de Achlumervaart met aan weerszijden bomen. Achlum is een beschermd dorpsgezicht. Het verloop van de vaart, de bomen, de straten en de oudere karakteristieke bebouwing vormen een cultuurhistorisch waardevol deel van het beschermde dorpsgezicht. De bomen zijn mede bepalend voor de omgeving. Ze omkaderen het zicht over het water en versterken de loop van het water, de wegen en de ligging van de huizen.
2. Cultuurhistorisch waardevol en 5. Zeldzaam door ouderdom
Dit is de Witte Paardenkastanje bij het Poptaslot in Marssum. Het slot en de tuin zijn van monumentale waarde. De tuin is in 1840 door de bekende landschapsarchitect Roodbaard gerenoveerd. Waarschijnlijk is de boom in die tijd geplant. Dit maakt hem tot een van de oudste Kastanjes van Fryslân. De boom heeft laaghangende takken die door lage stutten net niet in de bodem kunnen wortelen.
Landschapselementen
Kenmerkend voor de streek
We kijken welke landschapselementen er vroeger ook al waren. In de gemeente of in een deel daarvan. En waarom ze er zijn. Zijn landschapselementen er al lange tijd en horen ze bij een streek? Dan zijn ze waardevol. Een voorbeeld: het gebied tussen Wier en Marsum werd vroeger veel gebruikt voor de teelt van aardappelen en tuinbouw. De bodem was hiervoor geschikt. Kavels waren in dit gebied kleiner dan in andere delen van de gemeente. Op de grens van akkers lagen sloten en vaak ook beplanting die beschutting gaf. Perceelsrandbeplantingen zijn landschapselementen die kenmerkend zijn voor deze streek.
Van betekenis voor het landschap
We kijken ook of landschapselementen belangrijk zijn voor het landschap. In Waadhoeke hebben we veel open gebieden. Juist in zo’n open gebied vallen beplantingen op. Vooral in het zuidelijke terpengebied zijn veel oude wegen beplant. Dit zijn groene lijnen van bomen door het landschap. Lijnen die de ruimte begrenzen. De wegbeplantingen volgen de wegen die dorpen verbinden en vaak zijn ze gekoppeld aan oude patronen van kreken. Wegbeplantingen zijn beplantingen die het landschap vormen.
Bij de landschapselementen kijken we ook hoe stevig ze zijn. Zijn bomen of struiken groot en gezond ? En als het een reeks van bomen of struiken is, vormt deze dan een geheel? Als landschapselementen aan al deze punten voldoen noemen we ze robuust. En anders geven we aan dat versterking nodig is.
