Toegankelijkheid

Skip to main content

Bomen en landschapselementen

Eigenschappen beplantingen staten en stinzen

Bomen rond Poptaslot

State en stinzenterreinen komen veel voor in Waadhoeke. Maar in veel verschillende vormen:

  1. Er zijn bebouwde staten/buitenplaatsen zoals Martenastate en Schatzenburg waarin plek, gebouw inrichting en omplanting samen een cultuurhistorische waarde hebben
  2. Er zijn deels bebouwde/deels vernieuwde staten zoals Liauckemastate met een omplanting
  3. Er zijn onbebouwde stateterreinen met randbeplanting
  4. Er zijn onbebouwde stateterreinen zonder of met dermate schaarse beplanting dat ze alleen aan de vorm van het perceel en kleine hoogteverschillen herkenbaar zijn

Voor de inventarisatie van landschapselementen keken we naar alle terreinen die tenminste aan twee of drie zijden beplant waren. In die gevallen wordt de plek van de state of stins duidelijk gemarkeerd. En krijgt deze ruimtelijke betekenis in het landschap. Ook als is er geen bebouwing meer aanwezig is.

De eigenschappen van de beplantingen op en rond state en stinzenterreinen zijn verschillend en ontwikkelden zich in de tijd.

Veilige stinzen in de Middeleeuwen

Al in de Middeleeuwen waren er in Waadhoeke bewoonbaare stenen torens met dikke muren. Deze stinzen moesten bescherming bieden in tijden van strijd. Veel stinzen zijn afgebroken. Sommige breidde uit tot een complex waar de naam State voor werd gebruikt. In Franeker bestaan nog herkenbare stadsstinzen zoals museum Martena uit 1506.

Mooie states in de 18e en 19e eeuw

Was veiligheid in de late Middeleeuwen het allerbelangrijkste, in latere eeuwen ging schoonheid een grote rol spelen. Vooral in de 18e en 19e eeuw werd dit belangrijk. Dit onder invloed van de Engelse landschapsstijl. Schatzenburg is  voorbeeld van een state waarbij zowel lanen aanwezig zijn als een parkaanleg  met slingerpaden en vrijstaande fraaie bomen in landschapsstijl.

Schoonheid, cultuurhistorie en natuur in de laat 20e en 21e eeuw

In de laat 20e eeuw komt er steeds meer aandacht voor stinzen, staten en daaruit voortkomende buitenplaatsen. En dan ook voor de cultuurhistorische betekenis. Mede vanwege hoge onderhoudskosten zijn veel states in de 19e eeuw afgebroken; wat er nog wel is wordt in de 20e eeuw meer en meer gekoesterd. Niet alleen bebouwde plekken van states worden belangrijk gevonden maar ook herkenbare plekken waar ooit states hebben gestaan.

Er is ook steeds meer aandacht voor natuurwaarden en biodiversiteit. Dit bijvoorbeeld in de waardering en stimulering van de stinzenflora en oude fruitrassen. 

Belang van het tijdsbeeld

Ongeacht de tijdsperiode is de omplanting van de state- en stinzenterreinen een vast punt. Die omplanting markeert een plek met een langjarige geschiedenis. En maakt het terrein meer zichtbaar in het landschap dan in het geval zo’n plek niet bebouwd en beplant is. 

Bij monumentale terreinen horen de randbeplantingen en tuinaanleg bij het monument en de bescherming daarvan.  Bij onbebouwde terreinen vinden we de cultuurhistorische, ruimtelijk en ecologische betekenis belangrijk. Bij die terreinen streven we naar een zo compleet mogelijke omringende randbeplanting.

Omringende beplanting Liauckemastate